Column IC's en tomaten
Consequenties van managementdenken
Tien jaar terug was ik directeur bij Estafette Academie (inmiddels Odin Academie) en organiseerde ik cursussen voor medewerkers van de groothandel en winkels van Odin. Hier leerde ik aspecten van de nieuwe economie in de praktijk kennen, in de keten van ‘van boer tot bord’. Zo werd bijvoorbeeld met boeren overlegd over teeltplannen, en afspraken gemaakt over de afname van (biologische) producten voor een redelijke prijs die op het moment van levering definitief zou worden afgesproken. Zo hoefden boeren niet te leuren met hun oogst op zoek naar een zo hoog mogelijk prijs, en was Odin verzekerd van een gespreide levering van bijvoorbeeld bloemkolen. De redelijkheid van de prijs was in principe gebaseerd op de beoordeling van wat de boer nodig had, om het volgende jaar weer tot eenzelfde prestatie te kunnen komen. Op een vaste relatie dus, op een kleine vorm van gemeenschapsvorming. Dat vroeg dus om een individuele beoordeling, gesprek van mens tot mens, en een goed zicht op de werkelijkheid waar ieder in stond. In de praktijk van alledag was het echt niet zo dat dit altijd goed lukte, soms werden vanuit de afdeling inkoop ook gewoon bloemkolen scherp ingekocht.
Realiteit en abstractie
Hier leerde ik de reële economie kennen achter alle abstracte berichtgeving in de krant, maar ook achter de producten die ik dagelijks at. Een wereld van boeren die voor mij het land bewerkten, van magazijnmedewerkers die het op de juiste manier en in de juiste koelcel bewaarden (tomaten op een andere temperatuur dan bloemkolen of zuivelproducten) en in de juiste hoeveelheden in rolcontainers voor de vrachtwagens laadden. Na kwaliteitscontrole. Allemaal voor mij!
Aan die aparte magazijnruimte voor tomaten, komkommers, en bijvoorbeeld paprika’s , en die werkelijkheid van de economie van mensenwerk, moest ik laatst denken vanwege het dreigende (en slechts even reële) tekort aan IC-bedden in de ziekenhuizen. Het tekort is ontstaan door een terugbrengen van het aantal IC-bedden de afgelopen jaren om kosten te besparen: economische afwegingen in een gebied dat helemaal niet gaat over economie, maar om zorg en gezondheidsontwikkeling van mensen.
Het is net zoals wanneer er bezuinigd zou zijn op het magazijn voor de tomaten. Met een focus op het reduceren van de kosten, het verminderen van de benodigde ‘loopmeters’ in het magazijn, minder verplaatsingen van tomaten. Hoe minder magazijnruimte, hoe goedkoper de locatie, (hoe hoger de winst). Hoogzomer blijkt ineens dat het weer een dermate grote tomatenoogst heeft opgeleverd, dat de boeren extra veel tomaten aan kunnen leveren. Maar in het magazijn kan het niet worden opgeslagen. Wat doen we met deze tomaten, die de consument anders vanwege dit oogstvoordeel goedkoop had kunnen kopen? Om lekker extra tomatensoep van te maken, zomerse salades mee op te dienen, en zo de zomer mee te vieren? Moeten we ze vernietigen?
Managementdenken
Niemand heeft in deze (fictieve) bezuinigingsoperatie rekening gehouden met de werkelijkheid van de natuur, die soms een grote oogst kan opleveren, en extra voorraadruimte nodig maakt, die anders ‘leeg’ staat (tenzij er op een ander moment natuurlijk extra paprika’s zijn). Niemand heeft bij de bezuiniging rekening gehouden met de noodzaak reservebedden te houden, om pieken in het aantal noodzakelijke opnamen van zieke mensen op te kunnen vangen en ook dan de zorg te bieden die wij willen. Managementdenken, noemt Marjolein Quene dat. Op de voorkant van haar boek staat een grafiek, die duidelijk maakt: hoe meer management, hoe minder leven. Heel letterlijk in dit geval is dit de consequentie van het managementdenken in de gezondheidszorg.
Zorgwekkend vind ik het feit dat ik al een jaar lang nergens lees dat er hard gewerkt wordt om het aantal IC- en gewone ziekenhuisbedden zo gauw mogelijk weer te vergroten.
Tijd om tomaten te gooien naar het managementdenken.
Vierakker, april 2021
Ingrid Busink
© De Grondsteen 2024
