menu

Basiscursus gedragen besluitvorming

Inleiding/Visie

In het samenleven en samenwerken van vandaag, werkt hiërarchische besluitvorming vaak niet meer. Het meest duidelijk is dat in gemeenschappen die juist op basis van gelijkwaardigheid worden gevormd. Maar ook in organisaties waarin functionele beslissingsbevoegdheden worden onderscheiden, is de dagelijkse werkelijkheid zo gecompliceerd geworden, dat een hiërarchisch besluitvormingsmodel niet altijd meer effectief is. Of in scholen, waar de samenwerking tussen leerkrachten, management en ouders eigenlijk vraagt om bewustzijn, onderzoek en gesprek over ieders besluitbevoegdheid.

De vraagstukken verschijnen vaak niet direct als besluitvormingsvraagstukken, maar meestal als conflict, teleurstellingen in de mate van betrokkenheid of gebrek aan openheid voor gesprek. Juist wanneer niet duidelijk is, wie besluitbevoegd is en hoe het besluitvormingsproces er uit gaat zien, ligt angst voor het verlies van de eigen positie of zeggenschap op de loer, en wordt het gesprek vaak vermeden. In woongroepen bijvoorbeeld, kan het streven naar democratie en gelijkwaardigheid, de daadkracht in de weg staan, omdat het gesprek steeds weer opnieuw moet wordt gevoerd, met nieuwe leden, over elk detailonderwerp, etc.

De ervaring leert dat de meeste mensen eigenlijk wel genegen zijn, om het belang, de mening en de visie van de ander mee te wegen in besluitvormingsprocessen, maar dat het vaak niet lukt om het hele proces zo vorm te geven, dat die belangen, meningen en visies ook echt recht worden gedaan. De techniek van de gedragen besluitvorming combineert de sterke kanten van verschillende manieren van besluitvorming, en ondervangt de nadelen ervan: democratie waar het voor de oordeelsvorming op zijn plaats is (ieder is mondig en gelijkwaardig), consent waar het werkzaam is in de voortgang van het proces, en persoonlijke besluitvorming waar dat nou eenmaal niet anders kan. Zo ontstaan effectieve besluitvormingsprocessen, die leiden tot door een gemeenschap of organisatie gedragen besluiten.

Deze besluitvormingstechniek onderscheidt zich door:

Een vernieuwende en verbindende werking in de gemeenschap

De erkenning van de gelijkwaardigheid (mondigheid) en ongelijkheid (capaciteiten) van mensen tegelijkertijd

De erkenning dat we in staat zijn om persoonlijke besluitbevoegdheid vrijwillig over te dragen aan een ander, omwille van het gemeenschappelijke proces, en op grond van het eigen oordeelsvermogen over de capaciteiten van die andere mens

De erkenning dat we in staat zijn om ons persoonlijke besluitvermogen in dienst te stellen van een bovenpersoonlijk belang

Het inzicht dat de besluitvormingsproces bestaat uit verschillende fasen, die elk een ander proces en een andere verhouding tussen de mensen in de organisatie of gemeenschap vragen.

Wat is gedragen besluitvorming?

De gedragen besluitvorming is een moderne besluitvormingstechniek om tot gedragen besluiten te komen in een gemeenschap of organisatie, die de wilskracht en inzet van mensen vrijmaakt, die de leden sterker met elkaar verbindt en tegelijkertijd een gezamenlijk leerproces tot gevolg heeft. De belangrijkste instrumenten zijn:

  • Het instellen van een besluitgroep voor besluiten waarvoor niet één functionaris duidelijk de besluitbevoegdheid heeft, en die het geheel of een groot deel van de organisatie of gemeenschap aangaan;
  • De vormgeving van het besluitvormingsproces door een besluitgroep in verschillende duidelijk te onderscheiden en afgesproken fasen: beeldvorming, alternatievenvorming, bezwarenonderzoek op een voorgenomen besluit, en het definitieve besluit
  • Het werken met vier categorieën van besluiten, in situaties waar al functies en afspraken bestaan, maar waar de besluitvorming toch niet naar wens verloopt: het zelfstandige besluit, het te melden besluit, het besluit met bezwarenonderzoek en het voorstel waarover een ander mag besluiten.

We spreken van techniek, omdat er daadwerkelijk een bepaalde exactheid in de te nemen stappen nodig is, om tot goede besluitvormingsprocessen te komen. Deze exactheid wordt echter niet van buitenaf aangereikt, maar steeds weer opnieuw innerlijk in het individu en in de gemeenschap als geheel veroverd. Het onderzoekstraject is erop gericht over die innerlijke exactheid bewustzijn te ontwikkelen, zodat je de techniek vrij kunt toepassen in de praktijksituaties, die steeds weer om een nieuwe creatieve vormgeving vragen.

Hoe werkt het? Lees hier verder
Ervaringen met gedragen besluitvorming

De techniek van de gedragen besluitvorming wordt inmiddels actief gebruikt in Woongemeenschap Eikpunt in Nijmegen, woonprojecten Bosveld in Almere, Centraal Wonen in Ede en Haarlem, Het Zandgoed in Deventer, een zelfsturend team van het CJG Haarlem, in De ondernemende School, in kinderopvang Het Kleine Huis in Amsterdam, in coöperatieve vereniging voor vrij onderwijs, het vrij lerarencollectief Auryn in Zutphen, woonproject de Binnentuin in Boxmeer, Ubuntuplein Zutphen; degenen die het scholingstraject volgden, passen het ook actief toe in de context van hun eigen werk- of verenigingssituatie, o.a. binnen een plaatselijk bestuur van een kerk, verschillende woonverenigingen in Noord-Holland, een zorginitiatief voor dementerende ouderen, projectteams van een woningbouwcorporatie etc.


Doel van het onderzoeks- en scholingstraject

Het doel van het onderzoekstraject ‘Gedragen besluitvorming’ is om de deelnemers te leren besluitvormingsprocessen in een gemeenschap of organisatie te leren waarnemen en bijsturen als deelnemer en als procesbegeleider (in opleiding) [1]volgens de bovengenoemde technieken van de gedragen besluitvorming.

Voor wie?

Het traject is bedoeld voor ieder die deze techniek wil leren toepassen, in welke rol of functie ook. Het aantal deelnemers is minimaal zes en maximaal vijftien. Voor een incompany training kunnen andere aantallen in overleg worden afgesproken.

Didactiek

De didactiek van het onderzoekstraject is wat wij noemen ‘de sociale didactiek’, waarbij de persoonlijke leerweg onlosmakelijk verbonden is met de leerweg van de ander: de mens leert in deze sociale leerweg van zichzelf, via de ander. Inbreng van de eigen ervaring is daarbij essentieel, evenals het opdoen van praktijkervaring in het begeleiden van processen. Elke deelnemer vragen we dan ook een ‘stage- of oefenplek’ te creëren, waarin hij/zij met de gedragen- besluitvormingstechniek (onder begeleiding) kan oefenen.

Uitgangspunt in onze didactiek is, dat ieder mens al vermogens heeft ontwikkeld en toepast, die moderne samenwerking c.q. besluitvorming mogelijk maken. We maken deze vermogens in de eerste plaats bewust, zodat ieder ze met meer doeltreffendheid kan inzetten. Ten tweede wekken we bewustzijn over het besluitvormingsproces als geheel, zodat ieder met meer bewustzijn aan zo’n proces kan deelnemen, dit proces kan vormgeven en kan onderscheiden welke stappen wanneer wel en wanneer niet aan de orde zijn.

In het onderzoekstraject worden hoofd, hart en handen aangesproken, zodat een integraal leerproces mogelijk wordt. De theorie wordt in denk-beelden aangeboden, met kunstzinnige materialen wordt het besluitvormingsproces ook gevoelsmatig verkend en beoordeeld, en in de praktijkopdrachten wordt het besluitvormingsproces daadwerkelijk geoefend.

Bijeenkomsten

Instapbijeenkomst(1 dagdeel)

Op de instapavond lichten we het traject toe, onderzoeken we wat verwachtingen en vragen zijn waar we specifiek in het traject op in kunnen gaan. Tevens kiezen we een actueel, reëel aanwezig vraagstuk dat geschikt is om in het scholingstraject te bespreken en volgens de techniek van gedragen besluitvorming een gedragen besluit over te gaan nemen.

De vijf scholingsbijeenkomsten zien er ongeveer als volgt uit (2 dagdelen). Afhankelijk van

de ontwikkelingen in de groep, passen we thema’s of aanpak aan.

Startbijeenkomst (2 dagdelen):
Kennismaking, leerdoelen en –motivatie

Theorie deel I: het besluitvormingsproces in de mens

Handvatten voor de procesbegeleiding

Toepassing: Vormen besluitgroep over een gemeenschappelijk vraagstuk

Onderzoeksvraag: waarnemen besluitvormingsprocessen

2e bijeenkomst (2 dagdelen):

Verkenning eigen ervaringen met besluitvormingsprocessen in de praktijk

Theorie deel II: Verdieping van de verschillende fasen in het gedragen besluitvormingsproces en de gemeenschapvormende werking ervan

Achtergronden van procesbegeleiding

Kunstzinnige en ruimtelijke verkenning van de houding van aanvaarding en onderzoek in de procesbegeleiding

Toepassing: O.l.v. besluitgroep: beeldvorming

Onderzoeksvraag: oefening in een eigen groep (beeldvormingsproces)

3e bijeenkomst (2 dagdelen):

Verkenning eigen ervaringen met besluitvormingsprocessen in de praktijk

Theorie deel III De moderne gemeenschap of organisatie en haar organen: bestuur, vereniging, werkgroepen, functies, rollen: hoe werken ze samen in besluitvormingsprocessen?

Kunstzinnige verkenning van de organen in het geheel

Toepassing: o.l.v. besluitgroep: alternatievenvorming

Onderzoeksvraag: ‘ingrijpen in’ of (gedeeltelijk) vormgeven van besluitvormingsprocessen in de eigen omgeving

4e bijeenkomst (2 dagdelen):

Verkenning eigen ervaringen met besluitvormingsprocessen in de praktijk

Theorie deel IV: Andere vormen van besluitvorming; de vier besluitcategorieën als hulpmiddel in besluitvormingsprocessen zonder besluitgroep

Terugblik op en bespreking van de eigen procesbegeleidingservaringen

Kunstzinnige verbeelding van de eigen rol als procesbegeleider

Toepassing: O.l.v. besluitgroep: bezwarenonderzoek (voorgenomen) besluit

Onderzoeksvraag: concrete planning van het eigen optreden als procesbegeleider

5e bijeenkomst (1 dagdeel): Terugblik en vooruitblik

Evaluatie van het besluitvormingsproces: wat hebben we waargenomen in het proces? Wat ging soepel en wat niet en waarom? Vooruitblik: we gaan in op de verwachtingen en vragen over de toepassing van deze techniek in de praktijk. Praktische tips.

Voor de voorbereiding van de bijeenkomsten, heb je per bijeenkomst circa 2 uur. Degenen die deelnemen in de besluitgroep tussen de 3 en 5 uur.

Vervolg

Na deze eerste stap zijn er verschillende mogelijkheden voor vervolgscholing, zoals stage, coaching, nascholingsmasterclass en deelname aan een onderzoekskring (begeleide intervisie).

Organisatie, begeleiding en docenten

De organisatie van het scholingstraject wordt verzorgd door Ingrid Busink, dragend deelnemer in de School voor Gemeenschapsvorming en Initiatief.

Docenten in het traject zijn:

Ingrid Busink (1965); is van oorsprong sociaal-wetenschappelijk onderzoeker en heeft zich gespecialiseerd in de begeleiding van gemeenschapsvorming. Zij heeft aan gemeenschapsvorming (scholing en begeleiding) gewerkt bij de ontwikkeling en realisatie van diverse grotere woonprojecten, Odin Academie en bij de ontwikkeling van particuliere vrije scholen en nu bij een iniatiatief voor een nieuwe bekostigde vrije school in Zutphen. Zij ontwikkelt, organiseert en verzorgt diverse scholingstrajecten (biografiekunde, gedragen besluitvorming, moderne gemeenschapsvorming) en begeleidt individuen, woonprojecten en organisaties bij het werken met gedragen besluitvorming, de ontwikkeling van nieuwe samenwerkingsvormen, en actieve gemeenschapsvorming.

Aantal deelnemers

12-16 deelnemers; in overleg kunnen we op het traject aanpassen voor meer of minder deelnemers.

Kosten

Wat ieder voor het traject betaalt, en op welke wijze, wordt in overleg met alle deelnemers besproken tijdens het traject. We geven dan inzicht in wat de kosten precies zijn, en onderzoeken gezamenlijk onder andere wat ieder zou kunnen en willen betalen. We komen dan met de techniek van gedragen besluitvorming, tot een gedragen besluit over de kosten en inkomsten per persoon. De ervaringen tot nu toe is, dat deelnemers hierdoor een belangrijke praktijkervaring meekrijgen met de toepassing van de techniek, én we naar ieders tevredenheid tot een afspraak komen over de kosten, die niet boven de eigen draagkracht uitgaan.

Bij de kosten zijn inbegrepen: cursusmaterialen en hand-outs.

Tot nu toe werden door individuele deelnemers verschillende bedragen tussen de €100,-- en €880,-- betaald, meestal ook per deelnemer een verschillend bedrag, afhankelijk van ieders budget, met draagvlak van de andere deelnemers en begeleiders. Soms betaalt daarnaast ook de eigen organisatie of vereniging, de woningbouwcorporatie of een subsidiegever een bijdrage

Actuele data en aanmelden

Heb je interesse? Kijk dan hier voor cursusmogelijkheden en inschrijving!

Leveringsvoorwaarden

De leveringsvoorwaarden vindt u hier

Informatie en aanmelding

Ingrid Busink Beckenstraat 1 7233 PC Vierakker 06-44426950

info@degrondsteen.nl

© De Grondsteen 2024

Ervaringen met gedragen besluitvorming

Hoe werkt het in de praktijk?  

Een centraal wonen project heeft met gedragen besluitvorming gewerkt over het plaatsen en aanleggen van tuinverlichting in de gemeenschappelijke tuin.
• We hebben veel tijd besteed aan de beeldvorming; het is goed dat iedereen kan zeggen hoe hij/zij het voor zich ziet en wat belangrijke argumenten daarbij zijn, zonder oordeel en discussie. Er zijn zoveel verschillende invalshoeken. Mensen krijgen het gevoel dat er recht gedaan wordt aan wat zij vinden en we blijven uit de discussie en uit de emotie. Dat schept ruimte.
• Bij het bespreken van de alternatieven: Ieder hing in het begin aan zijn eigen uitgewerkte alternatief, maar tijdens het proces ervaarden we dat op een gegeven moment dit los gelaten kon worden; het maakte niet meer uit wat het precies werd. Het werd meer zoeken naar de gezamenlijke gemene deler. Wat in het begin heel belangrijk was, werd op grond van praktijk en andere aspecten verzacht en steeds minder een hekel punt.
• Neem je iedereen in het begin serieus dan groeit er vertrouwen en worden op het oog belangrijke punten steeds zachter in het kader van het grotere geheel. (waarom zou je vast houden aan iets wat alleen jij belangrijk vindt?)
ERVARINGEN MET HET SCHOLINGSTRAJECT GEDRAGEN BESLUITVORMING

P: Het gaat om een andere vorm van denken, vanuit het middengebied, wat vaak wordt overgeslagen.
T: Het is van betekenis om de groep bij elkaar te kunnen houden; Het biedt een verankering in het geheel, om ergens te komen, zodat er meer daadkracht van kan komen. P: Je oordeelt minder snel, je gaat creatiever denken, je luistert veel meer. Ik ben wakkerder geworden voor mijn eigen neigingen
M:Ik ben nog lang niet uitgeleerd. Het vraagt om een attitudeverandering. En dat vind ik een verrijking.